W ostatnim z serii wpisów o aktualnym stanie prawnym, zostaną omówione dane, które stanowią podstawę uzgodnienia projektu budowlanego i są niezbędne do oceny zgodności obiektu pod względem ochrony przeciwpożarowej.  Dane, o których mowa w nowelizacji rozporządzenia w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej, zostały szczegółowo opisane w §4 ust. 1. Parametry te określano już wcześniej w nieobowiązującym rozporządzeniu w sprawie uzgadniania projektu budowlanego, przy czym zostały one w nowelizacji uzupełnione o informacje mające istotne odniesienie do obowiązujących warunków technologicznych oraz rozwijającej się inżynierii bezpieczeństwa pożarowego.

Poniżej zamieszczam zestawienie danych niezbędnych do stwierdzenia zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, zależne od przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, sposobu magazynowania lub składowania, występujących w obiekcie budowlanym zagrożeń pożarowych oraz warunków technicznych obiektu budowlanego, które stanowią podstawę uzgodnienia. Zmiany w stosunku do uchylonego rozporządzenia oznaczono czcionką pogrubioną, a komentarze – kursywą.

1) informacje o powierzchni, wysokości i liczbie kondygnacji;

2) charakterystyka zagrożenia pożarowego, w tym parametry pożarowe materiałów niebezpiecznych pożarowo, zagrożenia wynikające z procesów technologicznych oraz w zależności od potrzeb charakterystykę pożarów przyjętych do celów projektowych;

W uchylonym rozporządzeniu była mowa tylko o „parametrach pożarowych występujących substancji palnych”. Rozwój inżynierii bezpieczeństwa pożarowego oraz powszechne stosowanie przepisów zagranicznych stanowiących podstawę do opracowań inżynierskich wymusza konieczność usystematyzowania sposobu przekazywania danych  mających wpływ na przyjęte wytyczne projektowe. Podstawowym elementem mającym wpływ na przyjęte rozwiązania  jest wybranie modelowego pożaru wg którego wykonywane są dalsze etapy projektu. Prawidłowy wybór pożaru modelowego stanowi również podstawę do  standardowo już wykonywanych  symulacji  pożaru CFD. Warto wspomnieć w tym miejscu, że zakres informacji o danym pożarze nie powinien zamykać się tylko na podaniu mocy pożaru. W przypadku weryfikacji założeń projektowych przy pomocy symulacji CFD zakres takich informacji należy poszerzyć o dane, na podstawie których taka symulacja została wykonana. Krokiem naprzód w stosunku do symulacji CFD są multisymulacje. Wykorzystanie multisymulacji pozwala ona na wyeliminowanie błędu nieprawidłowego doboru modelowego pożaru oraz na pełne opracowanie możliwych scenariuszy pożarowych oraz oszacowanie ich prawdopodobieństwa.

3) informacje o kategorii zagrożenia ludzi oraz przewidywanej liczbie osób na każdej kondygnacji i w pomieszczeniach, których drzwi ewakuacyjne powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczeń;

Ustawodawca wyszczególnia pomieszczenia, których drzwi muszą otwierać się na zewnątrz, jako istotne pod względem bezpieczeństwa pożarowego. Pomieszczeniami takimi zgodnie z §239 ust. 2 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, są:

• pomieszczenia zagrożone wybuchem,
• pomieszczenia do których jest możliwe niespodziewane przedostanie się mieszanin wybuchowych lub substancji trujących, duszących bądź innych, mogących utrudnić ewakuację,
• pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób,
• pomieszczenia przeznaczone dla ponad 6 osób o ograniczonej zdolności poruszania się.

4) informacje o przewidywanej gęstości obciążenia ogniowego;

5) ocenę zagrożenia wybuchem pomieszczeń oraz przestrzeni zewnętrznych;

6) informacje o klasie odporności pożarowej oraz klasie odporności ogniowej i stopniu rozprzestrzeniania ognia elementów budowlanych;

7) informacje o podziale na strefy pożarowe oraz strefy dymowe;

Nowelizacja rozporządzenia o uzgadnianiu projektu wprowadza nowy obowiązek sprecyzowania podziału na  strefy dymowe, jeśli takie w obiekcie występują. Podział na strefy dymowe dotyczy obiektów wyposażonych w mechaniczne lub grawitacyjne systemy oddymiania. Podanie podziału oraz wielkości stref dymowych wraz z informacją o charakterystyce pożaru modelowego umożliwić może poprawną weryfikację założeń projektowych.

8) informacje o usytuowaniu z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe, w tym o odległości od obiektów sąsiadujących;

W uchylonym rozporządzeniu była mowa tylko o „odległościach od obiektów sąsiadujących”. Nowelizacja rozporządzenia wprowadza konieczność podania szczegółowej informacji o usytuowaniu budynku pod względem ochrony przeciwpożarowej. Pamiętać należy, że taka lokalizacja to zarówno usytuowanie budynku zgodnie z §271 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie jak i również uwzględnienie innych przepisów odrębnych istotnych pod względem ochrony przeciwpożarowych. 

9) informacje o warunkach i strategii ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób;

W uchylonym rozporządzeniu była mowa o „warunkach ewakuacji i oświetleniu awaryjnym (ewakuacyjnym i zapasowym) oraz przeszkodowym”. Warto w tym miejscu podkreślić, że wszelkie regulacje związane z ochrona przeciwpożarową w pierwszej kolejności dotyczą ochrony zdrowia i bezpieczeństwa użytkowników. Cel ten osiągnięty może zostać m.in. przez zapewnienie warunków bezpiecznej ewakuacji poprzez projektowanie budynków zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jednak same uwarunkowania techniczno-budowlane to nie wszystko. Kluczowym zagadnieniem staje się sama organizacja strategii ewakuacji. Szczególnego znaczenia nabiera takie podejście do zagadnienia w przypadku obiektów już istniejących a posiadających ograniczenia budowlano-funkcjonalne. Mowa tutaj o np. obiektach zabytkowych lub przebudowywanych na podstawie odstępstwa od obowiązujących przepisów. Przyjęta już na etapie projektowania koncepcja uratowania użytkowników przy wykorzystaniu wszelkich możliwych metod inżynieryjno – organizacyjnych stanowi klucz do zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników.

10) informacje o sposobie zabezpieczenia przeciwpożarowego instalacji użytkowych, a w szczególności wentylacyjnej, ogrzewczej, gazowej, elektrycznej, teletechnicznej i piorunochronnej;

11) informacje o doborze urządzeń przeciwpożarowych i innych urządzeń służących bezpieczeństwu pożarowemu, dostosowanym do wymagań wynikających z przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej i przyjętych scenariuszy pożarowych, z podstawową charakterystyką tych urządzeń;

W uchylonym rozporządzeniu była mowa o doborze urządzeń przeciwpożarowych i przyjętym scenariuszu rozwoju zdarzeń w czasie pożaru. Nowelizacja rozporządzenia wprowadza konieczność uszczegółowienia informacji (w postaci podstawowych charakterystyk urządzeń) zawartych w warunkach ochrony przeciwpożarowej dotyczących zastosowanych urządzeń przeciwpożarowych.

12) informacje o wyposażeniu w gaśnice;

13) informacje o przygotowaniu obiektu budowlanego i terenu do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych, a w szczególności informacje o drogach pożarowych, zaopatrzeniu w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru oraz o sprzęcie służącym do tych działań.

W uchylonym rozporządzeniu była mowa o drogach pożarowych i zaopatrzeniu w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru. Istotnym w nowelizacji przepisów przeciwpożarowych jest fakt, że wprowadzone zmiany, z sposób czytelny określają celowość poszczególnych zagadnień ochrony przeciwpożarowej. Wymagania ochrony przeciwpożarowej to oprócz wytycznych budowlano-instalacyjnych, również wytyczne co do warunków mających zapewnić jednostkom straży pożarnej podjęcie skutecznej akcji ratunkowej. Zapewnienie dojazdu do chronionego budynku oraz odpowiedniej ilości wody do zewnętrznego i wewnętrznego gaszenia pożarów stanowi, przy obecnym stopniu skomplikowania budynków, tylko część elementów mogących usprawnić lub umożliwić  prowadzenie akcji ratowniczej. Obecne wyposażenie niektórych obiektów umożliwia jednostkom Państwowej Straży Pożarnej usprawnienia procesu ratunkowego. Obligatoryjne wyposażenie obiektów w elementy takie jak np: systemy DSO, windy dla ekip straży pożarnej obliguje osoby biorące udział w procesie projektowym do uwzględnienia tych elementów w warunkach ochrony przeciwpożarowej obiektów. Ważnym staje się fakt, że szczegółowe opracowanie informacji o przygotowaniu obiektu budowlanego i terenu do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych może przyczynić się znacząco do usprawnienia procesu ratunkowego w przypadku sytuacji alarmowej.

Wszystkie dane wyszczególnione w § 4 ust. 1 nowego rozporządzenia w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej mogą stanowić podstawę do uzgodnienia projektu budowlanego. Dane to jeszcze nie informacja, a tylko informacja pełna może stanowić podstawę projektową, dlatego sposób w jaki te dane zostaną przedstawione to klucz do sukcesu. Analizując zakres informacji jakimi operować będzie zespół np.: projektant – rzeczoznawca łatwo dojść do wniosku, że standaryzacja takiego procesu może znacząco usprawnić pracę wszystkich zainteresowanych stron. Przytoczyć tutaj można powstające w ostatnim czasie aplikacje internetowe służące usprawnieniu przepływu informacji w zakresie projektowania. Przykładem może być modułowa platformy oceny zagrożenia pożarowego budynków Szkoły Głównej Służby Pożarniczej (sgsp-podrecznik.x-code.pl), która ma być narzędziem wspomagającym ich projektowanie lub Platforma Aplikacji Przeciwpożarowych pap24.pl umożliwiająca generowanie warunków technicznych ochrony przeciwpożarowej służących do konsultacji z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. Platforma pap24.pl zapewnia również możliwość wymiany informacji pomiędzy projektantami a rzeczoznawcami ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych poprzez udostępnianie projektów, oraz interaktywne zarządzanie informacją w zakresie ochrony przeciwpożarowej.

Autorzy: dr inż. arch. Kamila Sikorska-Podyma – architekt, członek WOIA, Rozprawa doktorska obroniona na Politechnice Poznańskiej pt. ”Bezpieczeństwo pożarowe zabytkowych obiektów użyteczności publicznej na wybranych przykładach miasta Poznania”

mgr inż. arch Mariusz Sobczak – architekt, członek DOIA doktorant wydziału Architektury i Urbanistyki Politechniki Wrocławskiej

Autor rysunkuów– dr inż. arch. Kamila Sikorska-Podyma