Uprawnienia związane z urządzeniami przeciwpożarowymi to temat rzeka, którego się troszkę obawiam. Kto może instalować, uruchamiać, czyj podpis i pieczątka musi być na projekcie wykonawczym/dokumentacji powykonawczej, kto to jest projektant uprawniony w odniesieniu do danego systemu przeciwpożarowego, czego wymagać od ekipy montującej? Pamiętam jeszcze dyskusje publikowane na vaza.pl – udało się tam zebrać klika skrajnych wręcz opinii, choć nadal nie pomogło mi to wyrobić swojej. Później projektowałam przez jakiś czas stałe urządzenia gaśnicze gazowe, tzw. SUGGi (na które składa się system detekcji pożaru oraz zbiorniki ze środkiem gaśniczym, rurociągi i dysze – jakby nie patrzeć nazywaliśmy te dwie części „elektryka i hydraulika”). Doświadczenia tamtego czasu pokazały mi, że nie tylko ja się w tym gubię, bowiem moje SUGGi czasem bywały uwzględniane w instalacjach, które nadzoruje kierownik robót sanitarnych, czasem były u kierownika robót elektrycznych. Zdarzyło się nawet, że SUGG od początku budowy uznawany jako instalacja sanitarna, w jakimś jej momencie stawał się sanitarno-elektryczny, bo kierownik robót sanitarnych nie przyznawał się do systemu detekcji dymu i sterowania gaszeniem. To tak nawiasem.

Bartek miał niedawno okazję zgłębić temat uprawnień potrzebnych do wykonywania czynności montażowych i konserwacyjnych systemu sygnalizacji pożaru, i podzielił się wnioskami, do jakich doszedł.

Zapraszam!

Co to jest „system sygnalizacji pożarowej”?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów:

„Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o […]

9) urządzeniach przeciwpożarowych — należy przez  to rozumieć urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie lub samoczynnie) służące do zapobiegania powstaniu, wykrywania, zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, a w szczególności: stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, urządzenia inertyzujące, urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, instalacje oświetlenia ewakuacyjnego, hydranty wewnętrzne i zawory hydrantowe, hydranty zewnętrzne, pompy w pompowniach przeciwpożarowych, przeciwpożarowe klapy odcinające, urządzenia oddymiające, urządzenia zabezpieczające przed powstaniem wybuchu i ograniczające jego skutki, kurtyny dymowe oraz drzwi, bramy przeciwpożarowe i inne zamknięcia przeciwpożarowe, jeżeli są wyposażone w systemy sterowania, przeciwpożarowe wyłączniki prądu oraz dźwigi dla ekip ratowniczych;”

Co oznacza że zgodnie z § 3 pkt 1 i pkt 2, warunkiem dopuszczenia ich do użytkowania jest przeprowadzenie odpowiednich prób i badań, potwierdzających prawidłowość ich działania oraz to, że powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami i w sposób określony w Polskich Normach, dokumentacji techniczno-ruchowej oraz w instrukcjach obsługi opracowanych przez producentów.

Podsumowując urządzenia składające się na system sygnalizacji pożarowej są to urządzenia przeciwpożarowe podlegające przeglądom technicznym i konserwacyjnym zgodnie z PN, DTR, INSTRUKCJĄ PRODUCENTA.

Kto może wykonywać te czynności zgodnie z PN?

Zgodnie z PKN-CEN/TS 54-14:2006 – Systemy sygnalizacji pożarowej — Część 14: Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji:

Jako postanowienia ogólne Pkt. 4.8 brzmi „Osoby fizyczne lub prawne wykonujące jakiekolwiek prace, będące przedmiotem niniejszych wytycznych, powinny mieć odpowiednie kompetencje, doświadczenie i kwalifikacje”. Mogą istnieć wymagania krajowe dotyczące kwalifikacji. A dalej szczegółowo w pkt. 7.7 (dot. etapu montażu), pkt. 8.6 (dot. uruchamiania instalacji) wskazano, iż powinny zajmować się tym osoby powinny posiadać odpowiednią wiedzę teoretyczną, praktyczną i odpowiednie kwalifikacje. Odmiennie stanowi pkt. 11.8 – dot. konserwacji, gdzie wymaga się jedynie przeszkolonych specjalistów w tym zakresie.

Podsumowując PN wskazuje w zakresie montażu i uruchamiania instalacji iż osoba fizyczna lub prawna wykonująca te czynności powinna posiadać odpowiednie kwalifikacje.

Nasuwają się dwa pytania: Czy powinna oznacza, że musi mieć? I o jakie kwalifikacje chodzi?

Ponieważ system sygnalizacji pożarowej posiada źródło zasilania w energię elektryczną (zasilanie z sieci + zasilanie z baterii) która rozprowadza po trasach kablowych (linie dozorowe/sygnałowe) do konkretnych urządzeń elektrycznych (czujki, sygnalizatory, centrala), to wg mnie należy traktować całą instalację jako instalację elektryczną – tak samo jak instalacje oświetlenia awaryjnego czy przeciwpożarowy wyłącznik prądu (to też urządzenia przeciwpożarowe „na prąd”).

Kwalifikacje elektryczne

Zgodnie z art. 54 ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r  Prawo Energetyczne, którego aktem wykonawczym jest rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacje przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci. Rozporządzenie to określa rodzaje prac, stanowisk oraz urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy eksploatacji których wymagane jest posiadanie kwalifikacji. Rodzaje instalacji i sieci, przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie kwalifikacji, wymieniono w załączniku nr 1 do rozporządzenia.

System sygnalizacji pożarowej, zgodnie z przedstawianą drogą dedukcji, należy zakwalifikować do Grupy 1 punkt 2 – czyli urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu nie wyższym niż 1 kV. § 5 pkt 1 wspomnianego rozporządzenia stanowi, że do eksploatacji w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym mogą zajmować się osoby, które zdobyły kwalifikacje.

Sposób zdobycia kwalifikacji określa również przytoczone rozporządzenie (kwalifikacje SEP E1 w zakresie urządzeń, instalacji i sieci elekektroenergetycznych o napięciu nie wyższym niż 1 kV).

Podsumowanie

Rozważając kwestie uprawnień wymaganych do montażu i konserwacji SSP, sprawa (przynajmniej z pozoru) wydaje się być wyjaśniona. Uznając, że SSP jest instalacją elektryczną do 1kV – potrzebne są kwalifikacje co najmniej SEP E1 dla instalacji do 1kV. A jakie uprawnienia są wymagane do projektowania systemu sygnalizacji pożarowej?

Skoro SSP to instalacja elektryczna, to zgodnie z Prawem Budowlanym (art. 13 i art. 14) do projektowania takowej potrzebne są uprawnienia budowlane udzielone w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych. Jednak PN nie wspomina o jakichkolwiek wymaganiach kwalifikacyjnych w zakresie projektowania.